सवारी र सडकको पहुँचले दसैंमा रातोमाटो पाइने चौर सुनसान
गुल्मी – दसैं तिहार लगायतका चाडपर्व नागरिकको घरदैलोमा आइपुगेका छन्। ग्रामीण क्षेत्रका कच्चीघर रातोमाटो र कमेरोले चटक्क सिँगारिन थालेका छन्।
आधुनिक प्रविधिमा बनेका घर रगंरोगन भइरहेका छन्। घरपरिवार र आफन्तसँगै दसैं मनाउन परदेशी घर आउने क्रम जारी छ। परदेशी र मानिसको बाक्लो उपस्थितीले यतिबेला गाउँबस्ती गुन्जाएमान बनिरहेका छन्।
घटस्थापनाका दिनदेखि गाउँघरका शक्तीपिठमा पूजाआजा सुरु भइरहेको छ। केही वर्ष पहिले दसैं आउने दिन गन्दै गाउँलेहरू घर लिपपोतका लागि रातोमाटो लिने राङ्दलचौर र सिलादी पुग्नेको भीड नै हुन्थ्यो तर यतिबेला यी चौर सुनसान जस्तै छन्। पछिल्लो समय सवारी र सडक सुविधाले गाउँका घर घरमा रातोमाटो पुग्ने गरेको छ।
बढ्दो सवारीको प्रयोगले मानिस विलासी बन्दै गएकाले रातोमाटो पाइने चौर सुनसान भएको इस्मा गाउँपालिका-६ अमंरपुरका पदम मुखियाले बताए। घर लिपपोतका लागि गुल्मीको राङ्दलचौर र सिलादीको रातोमाटो प्रख्यात मानिन्छ।
दसैं तिहार लगायतका चाडपर्वमा घर लिपपोतका लागि यहाँको माटो गाउँका कुनाकन्दरादेखि सहरका गल्ली पुग्छ। बढ्दो बसाइसराई, सवारी र सडकको पहुँचले रातोमाटो र यस क्षेत्रको दैनिक पहिचान हराउँदै गएको मुखिया बताउँछन्।
केही समय पहिले माटो लिन स्थानीय भाका गाउँदै, नाच्दै गाउँले बासबस्ने गरी राङ्दलचौर आउँथे। पदमले भने तर पछिल्लो समय गाउँघरमा सवारी को आवतजावत र मानिस विलासी बन्नाले यतिबेला चौर सुनसान मात्रै छैनन् रमणीय वातावरण पूर्ण रूपमा लोप हुन थालेको छ।
यहाँको रातोमाटो गुल्मी, बाग्लुङ , प्युठान, पाल्पा, रूपन्देही लगायतका जिल्लामा पुग्ने गर्छ। माटो लिन उपस्थिति हुने मानिसको संख्या अहिले शून्य हुँदा रातो माटो संस्कृति र गुल्मीको मौलिक पहिचान नै जोखिममा परेको स्थानीय धनबहादुर कुमालको गुनासो छ।
पहिला स्थानियले निःशुल्क रूपमा माटो खनेर घर लिपपोत गर्दा यसको गरिमा र महत्व संस्कृतिका रूपमा विकास भएको कुमालले बताए। अहिले सवारी र सडक सुविधाका कारण माटो सशुल्क घरघरमा बिक्रि गरिन्छ। विस्तारै माटो र चौरको महत्व हराउँदै गएको उनले बताएका छन्।
कतिपय कुमाल समुदायले स्थानीय रातोमाटो बेचेर जीविको चलाएका छन्। माटो संस्कृति र जीविकोपार्जनको माध्यम समेत कमी आएको छ। धेरै स्थानमा प्रसिद्ध मानिने रातो माटो शक्तिपिठमा पुग्छ।
यस क्षेत्रको माटो र पहिचान बचाइराख्न नागरिक तहदेखि सरकारले पुरानो संस्कृति जोगाउँदै नयाँ सेवा सुविधालाई अंगाल्न सके यसको महत्व पुन झल्किने देखिन्छ।
